Απόλυτος ή διαλεκτικός υπό όρους; Δικτάτορας ή κατατροπωτής του τουρκικού στρατιωτικού κατεστημένου; Οπισθοδρομικός και συντηρητικός ή προοδευτικός νεωτεριστής; Δεσποτικός ή δημοκράτης; Αναθεωρητής του πολιτικού Ισλάμ ή έμπιστος σύμμαχος της Δύσης; ---Τελικά τί από όλα αυτά είναι ο Ταγίπ Ρετζέπ Έρντοαν;
Το ανωτέρω ερώτημα και τα εννοιολογικά ζεύγη έχουν προκύψει και απασχολούν ιδιαίτερα την τουρκική και διεθνή κοινή γνώμη μετά την διαχείριση από τον Έρντοαν της πολιτικής κρίσης που προκάλεσαν οι διαδηλώσεις μερίδας των εκκοσμικευμένων Τούρκων στην πλατεία Ταξίμ. Η στιβαρότητα, σταθερότητα αλλά και αυτοέλεγχος με τον οποίο αντιμετώπισε την πρόσφατη πολιτική κρίση ο Τούρκος πρωθυπουργός αντανακλά την προσωπική του κοσμοαντίληψη αλλά και ιδεολογική κλίση του για το μέλλον της τουρκικής κοινωνίας.
Τα διεθνή ΜΜΕ και ο πολιτικός κόσμος στη Δύση εκφράσθηκαν αρνητικά για το ισλαμικό και δεσποτικό προφίλ που προωθεί ο Τούρκος πρωθυπουργός. Χαρακτηριστικές είναι οι γελοιογραφίες σε διεθνή περιοδικά και εφημερίδες που τον παρουσιάζουν ως καθήμενο Σουλτάνο, τίτλο που προ μηνών του έχει προσδώσει σαρκαστικά ο Μπασάρ αλ Ασσάντ.
Ο παρεμβατισμός του προς το ισλαμικότερο σε θέματα καθημερινότητας και εν πολλοίς προσωπικού βίου των Τούρκων πολιτών προκάλεσε την οργή των μετριοπαθών Μουσουλμάνων Τούρκων, και ιδιαίτερα της δυτικίζουσας νεολαίας. Ο σαρκασμός με τον οποίο η τελευταία χαρακτήριζε ως “πατέρα” της τον Έρντοαν, έναν “πατέρα” τον οποίο πρέπει να ρωτά για το κάθετί που θέλει να πράξει καταδεικνύει το ιδεολογικό πνευματικό χάσμα που χωρίζει σήμερα το εκκοσμικευμένο τμήμα της τουρκικής κοινωνίας όχι μόνο από τον Πρωθυπουργό αλλά και από το έτερον ήμισυ του μουσουλμανικού πληθυσμού της χώρας. Είναι και, αν ναι, τί είδους “πατέρας”, λοιπόν, ο Έρντοαν;
Προφανώς στη Δύση σκεπτόμενοι με όρους ορθής και ψυχρής λογικής της πολιτικής φιλοσοφίας των τελευταίων δύο αιώνων δεν είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε πλήρως την πολιτική σκέψη και δράση του Έρντοαν. Διότι ο Έρντοαν δεν σκέπτεται μόνο λογικά. Σκέπτεται, εξίσου ή ακόμη και κυρίως, μεταφυσικά και ισλαμικά. Δεν θεωρεί τον εαυτό του μόνο ως απλό εκφραστή την λαϊκής βούλησης αλλά κυρίως ως έναν ευσεβή μουσουλμάνο ηγέτη που έχει ηθικό, ίσως άνωθεν, χρέος να επαναφέρει την τουρκική κοινωνία στον ορθό δρόμο του Θεού, έναν δρόμο από τον οποίο η Τουρκία παρεκτράπη κατά τον τελευταίο αιώνα. Για να επιτύχει κάτι τέτοιο, απώτερος σκοπός του δεν μπορεί παρά να είναι η επικράτηση του ιερού νόμου του Ισλάμ, βασική προϋπόθεση για την έλευση της επί γης Θείας Τάξης ως πύλης για την αιώνια ζωή, σύμφωνα με το Ισλάμ.
Σκεπτόμενος με αυτό τον τρόπο ο Έρντοαν, έχει δηλώσει εδώ και χρόνια ότι είναι αποφασισμένος να προβεί σε κάθε θυσία, ακόμη και την μέγιστη, για να επιτύχει στην πολιτική υλοποίηση των πνευματικών του στόχων, “φορώντας το λευκό του σάβανο,” όπως έχει ο ίδιος δηλώσει προ καιρού. Όντως ο Έρντοαν βλέπει τον εαυτό του ως “πατέρα” της τουρκικής κοινωνίας (κατ’αντίστροφη αναλογία με τον Μουσταφά Κεμάλ), έναν πατέρα με δύο παιδιά. Αφενός χαϊδεύει το ένα, δηλ. το υπάκουο μουσουλμανικό τμήμα των Τούρκων, αφετέρου νουθετεί το άλλο του παιδί, την εκκομισκευμένη μερίδα, για να το επαναφέρει στο “σωστό δρόμο.” Τελικά ο Έρντοαν δεν βλέπει τον εαυτό του ως απλό πολιτικό διαχειριστή αλλά ως διαμορφωτή του μέλλοντος της τουρκικής κοινωνίας και σε υλικό και σε πνευματικό επίπεδο. Ασφαλώς το σύγχρονο δυτικό πολιτικό μυαλό δεν συμφωνεί, και ίσως δεν κατανοεί ουσιαστικά, μια τέτοια μεταφυσική προσέγγιση. Καλείται όμως να την σκεφθεί για να την ερμηνεύσει, όπως και στην περίπτωση της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν.
--
Δρ. Ευάγγελος Βενέτης
Ειδικός σε θέματα Ισλάμ και Μέσης Ανατολής
Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής
Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής - ΕΛΙΑΜΕΠ
Βασ. Σοφίας 49
Αθήνα 10676
Ελλάς
Ηλ. Ταχ.: venetis@eliamep.gr
http://www.eliamep.gr/en/about-us/the-team/evangelos-venetis-research-fellow/
Δρ. Ευάγγελος Βενέτης, ΕΛΙΑΜΕΠ, venetis@eliamep.gr
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_mc3_1_21/06/2013_505188
i.jpg)
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου