ΔΙΓΕΝΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ

Το «Έπος του Διγενή Ακρίτη»

Το έμμετρο αφήγημα του Διγενή Ακρίτη είναι το παλαιότερο λογοτεχνικό γραπτό μνημείο της δημώδους ελληνικής μεσαιωνικής γλώσσας, το οποίο έχει θεωρηθεί ως το έργο που σηματοδοτεί την αρχή της νεοελληνικής λογοτεχνίας[2]. Εξιστορεί την καταγωγή του Διγενή, τα παιδικά του χρόνια, τα ηρωικά κατορθώματά του και τον θάνατό του.

Υπόθεση του έργου

Το έργο ξεκινά με την αφήγηση της ιστορίας των γονέων του Διγενή: πατέρας του ήταν ο εμίρης της Συρίας Μουσούρ, ο οποίος σε μια επιδρομή σε βυζαντινά εδάφη άρπαξε την μοναχοκόρη ενός βυζαντινού στρατηγού. Τα πέντε αδέρφια της κοπέλας συνάντησαν τον εμίρη για να ζητήσουν πίσω την αδερφή τους και, επειδή εκείνος αρνήθηκε να την δώσει, ο μικρότερος από αυτούς μονομάχησε μαζί του και τον νίκησε.

Ο εμίρης όμως αρνήθηκε να επιστρέψει την κοπέλα. Την παντρεύτηκε, βαφτίστηκε χριστιανός και εγκαταστάθηκε στο βυζαντινό έδαφος· όταν η μητέρα του τον κάλεσε οργισμένη να επιστρέψει στην πατρίδα του εκείνος την επισκέφτηκε και έπεισε εκείνη και την οικογένειά του να ασπαστούν τον χριστιανισμό. Ένα χρόνο μετά τον γάμο γεννήθηκε ο γιος του ζευγαριού, Βασίλειος.

Ο Βασίλειος είχε δείξει από τα παιδικά του χρόνια τις εξαιρετικές ικανότητες και επιδόσεις του σε ασχολίες όπως το κυνήγι: σε ηλικία 12 ετών έπνιξε δύο αρκούδες και σκότωσε ένα λιοντάρι.
Όταν ερωτεύτηκε την κόρη ενός στρατηγού, την έκλεψε με την θέλησή της, επειδή οι γονείς της δεν έδιναν την συγκατάθεσή τους, και ο πατέρας της κοπέλας επέτρεψε τον γάμο μόνο αφού ο Διγενής σκότωσε τους πολεμιστές που έστειλε ο στρατηγός για να τον κυνηγήσουν.

Η συνέχεια του κειμένου αφηγείται τα κατορθώματα του Διγενή που τον έκαναν διάσημο και για τα οποία του απένειμε τιμές ο βυζαντινός αυτοκράτορας. Το μεγαλύτερο τμήμα καταλαμβάνεται από την αφήγηση -σε πρώτο πρόσωπο- των μαχών του Διγενή απέναντι σε έναν δράκο και ένα λιοντάρι που απειλούσε την γυναίκα του και εναντίων των απελατών και της αμαζόνας Μαξιμώς που ήθελαν να την κλέψουν.

Εκτός από τα πολεμικά του κατορθώματα ο Διγενής εξιστορεί και δύο περιπτώσεις στις οποίες απάτησε την γυναίκα του: με μια άγνωστη κοπέλα από την Αραβία, την οποία συνάντησε σε κάποια περιπλάνησή του, και με την Αμαζόνα Μαξιμώ, μετά την ήττα της στην μονομαχία.
Σε μία παραλλαγή του ποιήματος ο Διγενής στην συνέχεια σκότωσε την Μαξιμώ από τύψεις. Μετά την δόξα που απέκτησε ο Διγενής αποσύρθηκε σε έναν μεγάλο πύργο που έχτισε στις όχθες του Ευφράτη, όπου και πέθανε σε νεαρή ηλικία, από ασθένεια. Αμέσως μετά τον θάνατό του πέθανε και η γυναίκα του από την θλίψη.
Βασίλειος Διγενής Ακρίτας

Κεφάλαιο 1ο Οι Ακρίτες

Οι Ακρίτες φρουρούσαν τα Βυζαντινά σύνορα από τους εχθρούς. Οι Ακρίτες έγιναν γνωστοί γιατί πολέμησαν και νίκησαν τους ΄Αραβες από τον Εύξεινο Πόντο έως τη Μεσοποταμία. ΄Ηταν θαυμαστοί και γι' αυτό τους εξύμνησαν στα ακριτικά τραγούδια. Η αυτοκρατορία τους έδινε γη για καλλιέργεια (στρατιωτόπια), άλογα και πανοπλίες. Επίσης τους απάλλαζε από τους φόρους. Ο πιο ξακουστός Ακρίτας ήταν ο Βασίλειος Διγένης. Οι Ακρίτες εξαφανίστηκαν λόγω του ότι ο Νικηφόρος Φωκάς νίκησε τους ΄Αραβες και έτσι δεν πλέον υπήρχε κίνδυνος.
Κεφάλαιο 2ο Ποιός ήταν

Ο Βασίλειος Διγενής Ακρίτας ήταν γενναίος, ανδρείος και πολύ καλός πολεμιστής. Είχε ξεχωριστή δύναμη και νεανική καρδιά. Είχε πατέρα ΄Αραβα όπου έκλεψε την κόρη του βασιλιά Ανδρόνικου Ειρήνη, από το σπίτι της και την έκανε γυναίκα του. Η Ειρήνη έπεισε τον άνδρα της να γίνει Χριστιανός. Ο Διγενής Ακρίτας γεννήθηκε από αυτό το γάμο. Το όνομά του Διγενής προέρχεται από το ότι είχε ΄Αραβα πατέρα και Βυζαντινή μητέρα. Δηλαδή είχε δύο γένη. Το επιθετό του "Βασίλειος" σημαίνει Βασιλικός. Ονομάζεται Ακρίτας γιατί άνηκε στα στρατιωτικά σώματα του Βυζαντινού κράτους.
Κεφάλαιο 3ο Το έργο του

Το έργο του Βασίλειου Διγενή Ακρίτα ήταν η απόκρουση των βαρβάρων. Ο Διγενής Ακρίτας νικά και εξοντώνει τους Απελάτες, οι οποίοι συμμάχισαν με τους ΄Αραβες και πήραν τη γυναίκα του. Μονομαχιεί και νικά την ανίκητη Αμαζόνα Μαξιμώ, όπου τον ερωτεύεται για την ανδρεία του και του ζητά να γίνει γυναίκα του ή σκλάβα του.Καταφέρνει και φτάνει στον Ευφράτη και μαζί με τους Ακρίτες παίρνει τη γυναίκα του. Χτίζει ένα μεγαλόπρεπο πύργο και τον στολίζει με διάφορες μορφές ηρώων που έχει σαν πρότυπα.
Κεφάλαιο 4ο Τα οράματά του

Ο Βασίλειος Διγενής Ακρίτας είχε δύο οράματα. Το πρώτο ήταν να πεθάνει πάνω στη μάχη.

Το δεύτερο ήταν να γίνει θαυμαστός σαν όλους τους σπουδαιούς ήρωές του: Αχιλλέα, Ηρακλή, Μ. Αλέξανδρο και τον προστάτη του ΄Αγιο Γεώργιο.
Κεφάλαιο 5ο Πόλεμοι

Οι Ακρίτες είχαν πολύ συχνά πολέμους με γειτονικούς λαούς γιατί προσπαθούσαν να υπερασπιστούν την Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Πολέμησαν με τους Σαρακηνούς και τους Απελάτες οι οποίοι με αρχηγό τον Φιλλόπαπο συμμαχούν με τους ΄Αραβες και παίρνουν τη γυναίκα του Διγενή.
Κεφάλαιο 6ο Το έπος του

Στο καλογερίστικο "΄Επος του Διγενή" το πλήρες ονομά του είναι Βασίλειος Διγενής Ακρίτας. Γράφτηκε για την ανδρεία του, το θάρρος του, τα κατορθώματά του, τους έρωτές του.

Το έπος του σώζεται σε έξι παραλλαγές και θεωρείται το πρώτο γραπτό μνημείο της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ο συγγραφέας του δεν είναι γνωστός, πρέπει όμως να είναι κάποιος λόγιος, ίσως μοναχός που ζούσε στα τέλη του 11ου αιώνα και καταγόταν από τις ανατολικές επαρχίες του Βυζαντινού κράτους.

Ως πρώτο υλικό για το έπος του χρησιμοποίησε όπως φαίνεται, τους θρύλους και τις παραδόσεις γύρω από διάφορους βυζαντινούς αρχηγούς.

"Το έπος του Διγενή"

Καβάλα πάει ο Χάροντας,
το Διγενή στον ΄Αδη,
κι άλλους μαζί...Κλαίει, δέρνεται
τ' ανθρώπινο κοπάδι.

Και τους κρατεί στου αλόγου του
δεμένους στα καπούλια
της λεβεντιάς τον άνεμο
της ομορφιάς την πούλια.

Και σαν να μην τον πάτησε
του Χάρου το ποδάρι,
ο Ακρίτας μόνο ατάραχα
κοιτάει τον καβαλάρη.

Ο Ακρίτας είμαι, Χάροντα,
δεν περνώ με τα χρόνια.
Μ' άγγιξες και δε μ' ένιωσες
στα μαρμαρένια αλώνια.

Ειμ' εγώ η ακατάλυτη
ψυχή των Σαλαμίνων.
Στην εφτάλοφην 'εφερα
το σπαθί των Ελλήνων.

Δε χάνομαι στα Τάρταρα,
μονάχα ξαποσταίνω.
Στη ζωή ξαναφαίνομαι
και λαούς ανασταίνω.
Κεφάλαιο 7ο Το τέλος του Διγενή

Ο Διγενής Ακρίτας ήθελε να πεθάνει πάνω στην μάχη όπως όλοι οι ήρωες. Είχε όμως ένα κοινό θάνατο που δε το παραδέχτηκε ποτέ ο λαός.

Γυρίζοντας από ένα άγριο κυνήγι έπεσε βαριά άρρωστος. Η αρρώστια του ήταν αθεράπευτη.

Ο Διγενής μαντεύοντας το θάνατό του φώναξε τη γυναίκα του και τη συμβούλεψε να παντρευτεί ένα γενναίο άνδρα, χωρίς να την ενδιαφέρουν τα πλούτη. Αμέσως μετά ξεψύχισε.
Επίλογος

Συμπεραίνουμε ότι ο Διγενής ήταν ένας γενναίος Ακρίτας στα ανατολικά σύνορα του κράτους. Είχε εχθρούς όπως τους τους Σαρακηνούς, τους Απελάτες και τους ΄Αραβες.Για την ανδρεία του και τη γενναιότητά του έγραψαν το "΄Επος του Διγενή".
Αναρτήθηκε από ΑΡΚΟΛΕΟΝ